Bariatrik beslenme, beslenme ilkelerinin alışkanlık haline getirilebilmesi açısından son derece önemlidir. Preoperatif beslenme, postoperatif beslenme olmak üzere ikiye ayrılır.
BARİATRİK CERRAHİ PRE-OP DÖNEMİ BESLENME
Obezite cerrahisi öncesinde, genellikle enerjisi belirli/kısıtlı bir beslenme tedavisi uygulanmaktadır. Bu şekilde Karaciğer ağırlığı/hacmi azaltılarak operasyonla ilişkili komplikasyonlarının azaltılmasının sağlanmış olabileceği düşünülmektedir.
Besinlerin ve içeceklerin tüketimi günün tamamına yayılmalıdır.
Tüm besin ve içecekler, günün geç saatlerinde ve hepsi bir arada tüketilmemelidir.
Yeterli sıvı tüketimi çok önemlidir.
Günde en az 2 litre sıvı alımı sağlanmalıdır.
Sıvı, gün boyunca belli aralıklarla tüketilmelidir.
Alkol alımından uzak durulmalıdır.
Günlük multivitamin ve mineral destekleri alınmalıdır.
Gün boyunca fiziksel aktivite aktif olmalıdır.
BARİATRİK CERRAHİ POST-OP DÖNEMİ BESLENME
Ameliyat sonrasında ilk ayda diyet sıvı ve yumuşak besinlerden oluşmaktadır.
Sıvı tüketimi yavaş yavaş artırılarak ve gerekirse pipet kullanılarak 2-3. günde sıvı ihtiyacını tam karşılayacak miktarda sağlanmalıdır.
Operasyon sonrasında uygulanacak beslenme dört aşamadan oluşmaktadır.
Hastaların tolerasyonuna ve uygulanan bariatrik cerrahi prosedürüne göre diyet geçiş aşamaları değişiklik gösterebilir.
1.AŞAMA: Berrak Sıvılar
Başlangıç süresi: Postop 1. Gün
Bitiş süresi : Postop 2-7. Gün
Hedef : Her gün 1.5 – 2.0 litre sıvı
Sıvı ihtiyacını karşılamak için;
Her öğünde 125-250 ml sıvı tüketilmelidir.
Öğünü tamamlama için 1-1.5 saat süre harcanmalıdır.
Kullanılabilen Berrak Sıvılar
Su ile seyreltilmiş %100 meyve suları;
Kızılcık, beyaz üzüm suyu vb.(şekersiz), %100 meyve suyu veya şekersiz meyve suyu (örneğin; 20 ml meyve suyu 60 ml su ile seyreltilebilir.)
Kafeinsiz kahve veya açık çay sade olarak tüketilmelidir.
Ihlamur, kuşburnu vb. bitki çayları.
Tanesiz komposto
Taze sıkılmış, süzülmüş ve şekersiz meyve suları (elma, şeftali, muz, üzüm, kayısı )
Az posalı, yağsız, süzülmüş sebze çorbaları ve sebze suları(ıspanak, semizotu, pazı, havuç, patates, kabak )
Enteral formüller
2.AŞAMA : Koyu Sıvılar
Başlangıç süresi : Postop 2-8. Gün
Bitiş süresi : Postop 14. Gün
Hedef: Her gün 1.5 –2.0 litre sıvı
Tüm güne dağıtılmış 3 ana , 3 ara öğün ( her 2- 3 saatte bir)
Her öğünde yaklaşık 125-250 ml sıvı ( koyu sıvılar)
Tüketilen besinler ve sıvılar oda sıcaklığında olmalıdır.
Bu fazda protein alımının yavaş bir şekilde yaklaşık 40 grama çıkartılması önerilmektedir.
Hastanın tolerasyon durumuna göre verilecek olan besinler farklılık gösterebilmektedir.
Önerilen Koyu Sıvılar
Light/az yağlı yoğurt
Light/az yağlı süt veya yoğurt eklenmiş püre şeklinde sebze çorbaları
!!! Laktozsuz ve zenginleştirilmiş soya içeceğinin tolerasyonu daha iyi olabilir.
Az yağlı peynir, süzme peyniri, labne gibi sürülebilir peynirler, lor gibi yumuşak ve az yağlı peynirler
Kaçınılması Gereken Koyu Sıvılar
Çikolatalı süt
Yumuşak şekerler ve milkshakeler
Şeker içeriği yüksek olan zenginleştirilmiş soya içeceği
Su ile seyreltilmediği sürece tüm meyve suları
Karbonhidratlı içecekler, limonata
3.AŞAMA : Yumuşak Diyet
Başlangıç Süresi: Postop 15.gün
Bitiş Süresi: Postop 35.gün
Hedef:
Her gün 1.5-2.0 litre sıvı
Tüm güne dağıtılmış 3 ana öğün, 3 ara öğün
Her gün yaklaşık 60-80 gram protein
Tüketilen besinler ve sıvılar, oda sıcaklığında olmalıdır.
Diyette katı besinlere başlanabilmesi için operasyon sonrasında tercihen 1 ay beklenmesi gerekmektedir. Operasyon sonrasında 1 ay geçtikten ve katı besinler tolere edilmeye başlandıktan sonra yumuşak katı besinlere yavaş yavaş geçilir. Hastanın tolerasyon durumuna göre verilecek olan besinler farklılık gösterebilmektedir. Bu süreçte önerilen beslenme ve yeme teknikleri kullanılmalıdır.
KULLANILABİLEN YİYECEKLER
Su Açık çay, ıhlamur ve kuşburnu çayı, şekersiz ve tanesiz komposto, taze sıkılmış ve şeker eklenmemiş meyve suları, blenderize meyve püreleri, (elma, muz, şeftali, kayısı, kavun, karpuz, kiraz) süt ve meyve ile hazırlanmış karışımlar, yağsız/az yağlı süt, laktozsuz süt, soya sütü ve light ayran şekersiz sütlü tatlılar, az yağlı peynir, süzme peyniri, labne gibi sürülebilir peynirler, lor gibi yumuşak ve az yağlı peynirler, yumurta, kıyma şeklinde yağsız kırmızı et, tavuk, hindi ve balık blenderize edilmiş veya süzülmüş yağsız ve salçasız çorbalar (sütlü/kıymalı/tavuklu) pirinç ve sebze çorbaları, şehriye, tarhana, kırmızı mercimek çorbası, yumuşak kıvamlı diyette önerilen sebze yemekleri, yumuşatılmış etimek, galeta, çavdar ve tam buğday ekmeği, tam buğday, çavdar, yulaf unu, haşlanmış ezilmiş kuru baklagiller (hastanın tolerasyon durumuna göre karar verilir.) İyice ezilmiş-dövülmüş yağlı tohumlar
2. aşama diyetinin diğer serbest besinleri
4.AŞAMA: Devam Diyeti-Yumuşak ve/veya Katı Besinler
Devam diyeti, vücut ağırlık kaybı hedefini sağlayabilmek ve devamlı hale getirebilmek amacıyla uygulanmaktadır.
Başlangıç süresi: Açlık arttığı ve daha fazla besin tolere edilebildiği zaman (ortalama 6 hafta sonrası)
Bitiş süresi: Yaşam boyu devam etmektedir.
Hedef: Her gün 1.5-2.0 litre sıvı
Her gün yaklaşık 60-90 gram protein alımı
Yasak Besinler
Şekerli, gazlı, alkollü tüm içecekler
Demli/Koyu çay ve kahve
Kafeinli tüm içecekler
Kakao
Şeker eklenmiş hazır meyve suları
Gaz yapan sebzeler
Kuru baklagiller (Hastanın tolerasyon durumuna göre karar verilir.)
Hazır çorbalar
Çok sert ve nişastalı tatlılar
Bulyon tabletler
Bariatrik Cerrahi Sonrası Beslenme ve Yemek Yeme Teknikleri
3 küçük ana öğün, 3 küçük atıştırma/ara öğün şeklinde planlama yapılmalıdır.
Sıvı ve katı besinler ayrı ayrı tüketilmelidir.
Sıvı ve katı besinlerin aynı anda tüketilmesi şişkinliğe ve mide bulantısına neden olabilir.
Besinler yavaş yavaş yenmeli ve iyi çiğnenmelidir.
Gün boyunca sıvılar yudum yudum tüketilmelidir
Her öğünün 30-45 dakika olmasına dikkat edilmelidir.
Doluluk ve doygunluk hissedildiğinde yemek yeme ve sıvı tüketimi kesilmelidir.
Düşük yağlı ve şekersiz besinler-sıvılar tercih edilmelidir.